Η σημασία των αγώνων για τον αστικό χώρο
Μια συνέντευξη του David Harvey (Μέρος Α')
Γιατί οι αγώνες για τον αστικό χώρο είναι σημαντικοί στη διαδικασία της κοινωνικής αλλαγής; Ποια είναι η σημασία της ανάκτησης του δημόσιου χώρου στα κοινωνικά κινήματα; Πώς επαναπροσδιορίζουμε το εφικτό σε αυτή τη ζοφερή στιγμή των τεράστιων αστικών ανισορροπιών και κοινωνικών ανισοτήτων; Η συνέντευξη που παραχώρησε ο David Harvey στις 24 Οκτωβρίου 2013 στο jadaliyya, μας βοηθά να προσεγγίσουμε τα ερωτήματα αυτά. Ο David Hurvey (DH) είναι διακεκριμένος καθηγητής Ανθρωπολογίας και Γεωγραφίας στο City University of New York, διευθυντής του «Center for Place, culture and politics» και συγγραφέας πολλών πρωτοποριακών βιβλίων μεταξύ των οποίων τα «Social Justice and the City» (1973), «The Limits to Capital» (1982), «Spaces of Hope»(2000), «A Brief History of Neoliberalism» (2005), και «Rebel Cities: From the Right to the City to the Urban Revolution» (2012). Σε αυτή τη συνέντευξη ο Harvey περιγράφει πώς οι αγώνες για τον αστικό χώρο και για καλύτερη ποιότητα ζωής στις γειτονιές αποτελούν δείκτες για τη δυναμική της ταξικής πάλης. Τονίζει τη σημασία της συμμετοχής στους αγώνες για την κοινωνική αλλαγή και μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε την εργατική τάξη ούτως ώστε να συμπεριλαμβάνει «όλους όσους παράγουν και αναπαράγουν την αστική ζωή».
Γιατί η διεκδίκηση του αστικού (urban) χώρου είναι σημαντική για τους ανθρώπους και τα κινήματα που επιδιώκουν την κοινωνική και πολιτική αλλαγή;
Θα ξεκινήσω με ένα απλό θεωρητικό υπόβαθρο, που προέρχεται από τη μελέτη του δευτέρου τόμου του Κεφαλαίου. Το απλό γενικό επιχείρημα του Μαρξ είναι ότι η υπεραξία, το κέρδος, παράγεται στη διαδικασία παραγωγής. Φυσικά ο πρώτος τόμος του Κεφαλαίου, που είναι και αυτός που διαβάζουν όλοι, αναφέρεται αποκλειστικά στην παραγωγή. 
Ξεκαθαρίζει όμως ότι το προϊόν που παράγεται δεν έχει αξία μέχρι αυτή να «πραγματωθεί» στην αγορά. Επομένως, όπως αναφέρει στα «Grundrisse», είναι η αντιφατική ενότητα μεταξύ παραγωγής και πραγμάτωσης της αξίας που στην πραγματικότητα ορίζει τι είναι το κεφάλαιο.
Τώρα αν το σκεφτούμε αυτό, βλέπουμε ότι η παραγωγή δημιουργεί υπεραξία, αλλά επίσης βλέπουμε ότι η αξία δεν γίνεται αντιληπτή απαραίτητα στο σημείο που παράγεται αλλά κάπου αλλού. Για παράδειγμα, η αξία μπορεί να παράγεται σε ένα κινέζικο εργοστάσιο και στη συνέχεια να πραγματώνεται σε ένα εμπορικό κέντρο στο Οχάιο. Επομένως η αστικοποίηση είναι, σε πολλά επίπεδα, ένα πεδίο πραγμάτωσης της υπεραξίας. Υπάρχει μια πιο βαθιά σύνδεση στην κυκλοφορία του κεφαλαίου μεταξύ παραγωγής και πραγματοποίησης με αποτέλεσμα οι αγώνες στην αστική σφαίρα είναι τόσο σημαντικοί όσο και στην εργασιακή.
Οι εργάτες μπορούν να αγωνίζονται για υψηλότερους μισθούς και καλύτερες εργασιακές συνθήκες και ενδεχομένως το πετυχαίνουν στο χώρο εργασίας τους. Όταν όμως παίρνουν την αύξησή τους, επιστρέφουν σπίτι και ανακαλύπτουν ότι πρέπει να τη δώσουν πίσω και πάλι στην αστική τάξη για να πληρώσουν το αυξημένο νοίκι, την πιστωτική κάρτα, το λογαριασμό του τηλεφώνου και τόσα άλλα. Επομένως από την πλευρά του εργάτη υπάρχει μια ανησυχία όχι μόνο για το τι συμβαίνει στο σημείο της παραγωγής αλλά και για το κόστος της κατοικίας, των υπηρεσιών, των αγαθών, των εμπορευμάτων στα καταστήματα, κρυφά χρέη από υποθήκες, δάνεια κλπ.
Ερμηνεύω αυτές τις δύο μορφές εργατικού αγώνα, που σε πολλές θεωρίες αναλύονται χωριστά, ως μια αντιφατική ενότητα. Οι αγώνες που δίνονται στις πόλεις για μια ανθρώπινη καθημερινότητα είναι εξίσου σημαντικοί με αυτούς στους εργασιακούς χώρους. Αυτή η ενότητα ήταν ανέκαθεν πολύ σημαντική για μένα, παρ' όλο που ορισμένοι προτιμούν να την αγνοούν. Επηρεάζει όμως τη μορφή των πόλεων, το κόστος ζωής, τον τρόπο με τον οποίο τα ενοίκια κατανέμουν τα εισοδήματα στο χώρο και τη δημιουργία γκέτο. Ιστορικά μιλούσαμε για γκετοποίηση των φτωχών, αλλά σήμερα βλέπουμε τους πλούσιους να δημιουργούν γκέτο για να απομονωθούν από τον υπόλοιπο κόσμο.
Το αντιμετωπίζω λοιπόν σαν ένα ενιαίο πρόβλημα, μολονότι υπάρχει αυτό που αποκαλώ αντιφατική ενότητα μεταξύ αυτού που συμβαίνει στο σημείο παραγωγής και του χώρου διαβίωσης. Επί της ουσίας, αυτό που λέω είναι ότι μπορείς να πετυχαίνεις σημαντικές νίκες στο χώρο της παραγωγής και στο χώρο διαβίωσης να σου τα παίρνουν όλα πίσω. Οι εργάτες πλήττονται απ' την αύξηση των ενοικίων, και μπορούμε να το δούμε αυτό, στον τρόπο που το κεφάλαιο ως σύνολο βγάζει ακόμα υψηλότερα κέρδη μέσα από τα υψηλά ενοίκια, τις τηλεφωνικές χρεώσεις κλπ.
Αυτό το κομμάτι είναι πολύ κρίσιμο
για μένα όταν διδάσκω. Μπορώ να διδάξω στους φοιτητές μου θεωρητικά για τους εργασιακούς χώρους, όμως οι περισσότεροι δεν έχουν ιδέα για αυτούς. Αλλά αν τους μιλήσω για το νοίκι που πληρώνουν, καταλαβαίνουν ακριβώς αυτό που θέλω να πω. Τους λέω ότι αγωνίζονται για τα ίδια πράγματα και με τον τρόπο αυτό παίζουν το παιχνίδι της ταξικής πάλης.
Για μένα, οι αγώνες για τον αστικό χώρο και την ποιότητα της καθημερινότητας στις γειτονιές είναι εξαιρετικά κρίσιμοι στην κατανόηση της ταξικής πάλης. Το απίστευτο με το κεφάλαιο είναι η ελαστικότητά του: αν χάσει εδώ, κερδίζει αλλού. Σε μια περίοδο κοινωνικής δημοκρατίας που είχε χάσει κάποια δύναμη στους εργασιακούς χώρους, προσπάθησε να επανακτήσει όσα είχαν κερδίσει οι εργαζόμενοι μέσω αυτών των άλλων μηχανισμών. Πιστεύω ότι είναι ατυχές σε πολλές θεωρίες, συμπεριλαμβανομένης και της μαρξιστικής παράδοσης, αυτό που συμβαίνει στον χώρο διαβίωσης να θεωρείται δευτερεύον. Το κεφάλαιο κερδίζει από αυτή την αντίληψη που δε θεωρεί τον αστικό χώρο κομμάτι της δυναμικής της ταξικής πάλης. Προσωπικά, αυτή η αντιφατική ενότητα μεταξύ παραγωγής και πραγμάτωσης είναι απαραίτητη για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη σχέση μεταξύ της παραγωγής της αξίας, της υπεραξίας και της πραγμάτωσής της.
Φυσικά ένα από τα προβλήματα της Μαρξιστικής θεωρίας είναι ότι κανείς δε διαβάζει τον δεύτερο τόμο του Κεφαλαίου για την διαδικασία πραγμάτωσης και όλοι αναφέρονται αποκλειστικά στην παραγωγική διαδικασία. Ο δεύτερος τόμος το κεφαλαίου διαβάζεται δύσκολα, αλλά αποτελεί σημαντική έλλειψη στις ριζοσπαστικές αναλύσεις η απουσία αναφοράς σε αυτή την ενότητα μεταξύ παραγωγής και πραγμάτωσης.
Ενώ στην Κωνσταντινούπολη οι αστικές (urban) ρίζες της εξέγερσης στο πάρκο Γκεζί τονίστηκαν περισσότερο, αυτές των αραβικών εξεγέρσεων είναι λιγότερο εμφανείς – παρά το ότι στην Αίγυπτο, για παράδειγμα, η κρίση στέγης και η αδυναμία νέων ενηλίκων να εξασφαλίσουν μια στέγη ώστε να δημιουργήσουν οικογένειες έπαιρναν ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Πώς θα χαρακτήριζες τη διαφορά στον εντοπισμό της αστικής κρίσης στις 2 αυτές εξεγέρσεις;
Δεν είμαι ειδικός όσον αφορά την Κωνσταντινούπολη ή το Κάιρο, συνεπώς οφείλω να ομολογήσω ότι νιώθω πολύ αμήχανα που θεωρούμαι ο νο1 ειδικός σε θέματα για τα οποία δε γνωρίζω τίποτα. Ήμουν στην Κωνσταντινούπολη πριν την εξέγερση και ήξερα αρκετά για την πόλη ώστε να είναι σε θέση να παρατηρήσω ότι υφίσταντο μια εντυπωσιακή διαδικασία 
αστικής ανάπλασης. Υπήρχαν γερανοί οικοδομών παντού! Η τουρκική οικονομία είναι η δεύτερη πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη οικονομία στον πλανήτη και η κατασκευή και η αστικοποίηση ασφαλώς παίζουν ρόλο στο πώς αναπτύσσεται. Όμως πρόκειται για μια φούσκα, και καθώς η φούσκα μεγαλώνει, άνθρωποι εκτοπίζονται. Με αντιπάθησαν πολύ στην Κωνσταντινούπολη γιατί σε μια συνέντευξη στο ραδιόφωνο, τους είπα ότι μου θυμίζει την Μαδρίτη το 2005 πριν την κατάρρευση. Γίνονται πολλοί αγώνες ενάντια στις εκτοπίσεις. Είχα την τύχη να έχω συναδέλφους που μου έδειξαν τα διάφορα κομμάτια της πόλης όπου συνέβαιναν ο εξευγενισμός (gentrification) και οι εξώσεις.
Υπήρχε μεγάλη αναταραχή σχετικά με τα φαραωνικά σχέδια που ετοίμαζε η κυβέρνηση για την πόλη. Όταν ανακοίνωσαν το σχέδιο για την πλατεία, δεν ξαφνιάστηκα καθόλου που υπήρξαν αντιδράσεις. Όμως, απ’ όσο γνωρίζω, οι αντιδράσεις στην Αίγυπτο και τη βόρεια Αφρική γενικά, επικεντρώθηκαν αλλού. Το υπόβαθρο των εξεγέρσεων στη βόρεια Αφρική ήταν οι επαναλαμβανόμενες ταραχές που λάμβαναν χώρα τα τελευταία 15-20 χρόνια για το ζήτημα της τροφής. Το υψηλό κόστος των τροφίμων αποτελούσε βασικό ζήτημα, όμως οι τοπικοί πληθυσμοί έγιναν μάρτυρες μιας γιγαντιαίας αύξησης των ανισοτήτων γύρω τους, καθώς υπάρχει τεράστια διαφθορά.
Όταν οι αραβικές εξεγέρσεις έφτασαν στο Κάιρο, η πρώτη μου σκέψη ήταν πόσο έμοιαζε με το Παρίσι κατά τη γαλλική επανάσταση το 1848. Το Παρίσι του 1848 και το σημερινό Κάιρο παρουσιάζουν ενδιαφέρουσες ομοιότητες. Στο Παρίσι του 1848, ο λαός αποφασίζει να ξεφορτωθεί το βασιλιά Λουδοβίκο Φίλιππο Α’ και τον ξεφορτώνεται πράγματι το Φεβρουάριο του 1848, αλλά αυτό ήταν το εύκολο κομμάτι. Αντίστοιχα στις 25 Ιανουαρίου του 2011 η εξέγερση στην Αίγυπτο ολοκληρώνεται με την ανατροπή του Μουμπάρακ. Στο Παρίσι, λίγους μήνες μετά, τον Ιούνιο του 1848, η εργατική επανάσταση συνετρίβη από έναν στρατιωτικό μηχανισμό που επέβαλε την τάξη. Στην περίπτωση του Παρισιού, η «τεχνογνωσία» όσον αφορά τη διαχείριση του πλήθους προήλθε από την Αλγερία, που ήταν γαλλική αποικία. Ο στρατιωτικός μηχανισμός αντιμετώπισε τους ανθρώπους στις λεωφόρους σαν αποικιακούς υπηκόους και άνοιξε πυρ εναντίον τους. Αυτό ήταν το τέλος εκείνης της εξέγερσης. Όσα συνέβησαν στην Αίγυπτο τον Ιούλιο, είχαν μια παράξενη ομοιότητα με τις μέρες του Ιουνίου στο Παρίσι, με την καταστολή απ’ τον στρατό. Στο Κάιρο ωστόσο, δεν επρόκειτο για σοσιαλιστική αλλά αστικοδημοκρατική επανάσταση με στόχο την εξάλειψη της διαφθοράς και των ανισοτήτων και την προσπάθεια δημιουργίας μιας πιο δημοκρατικής κοινωνίας.
Στο Κάιρο υπήρξε επίσης μια σαφής συμμαχία, που παρουσιάζει ομοιότητες με την Κωνσταντινούπολη. Στο Κάιρο, ενώθηκε το κίνημα των εργατών, που έκανε κινητοποιήσεις το προηγούμενο διάστημα, με το νεολαιίστικο κίνημα και τον πληθυσμό της πόλης που ήταν δυσαρεστημένος λόγω των ανισοτήτων, των υψηλών τιμών των τροφίμων και της διαφθοράς. Έτσι
η συμμαχία που προέκυψε δεν ήταν ομοιογενής, ακριβώς όπως και στην Κωνσταντινούπολη. Για παράδειγμα, στην Κωνσταντινούπολη, οι οπαδοί της Μπεσίκτας (ποδοσφαιρική ομάδα της εργατικής τάξης) συμμετείχε στις διαδηλώσεις φωνάζοντας σεξιστικά συνθήματα. Όταν όμως οι φεμινιστές/ριες αντέδρασαν, αυτοί συμφώνησαν να τα αλλάξουν. Έτσι και στις 2 περιπτώσεις έχουμε μια ετερογενή συμμαχία γύρω από τη δυσαρέσκεια απέναντι σε ένα καθεστώς που λειτουργεί αυταρχικά και χωρίς διαβούλευση/διάλογο/συναίνεση. Δε θα έλεγα ότι πρόκειται για σοσιαλιστικές επαναστάσεις αλλά για αστικές εξεγέρσεις λόγω της αυξημένης δυσαρέσκειας.
Η Κωνσταντινούπολη δεν αρέσει στην τουρκική κυβέρνηση – και εδώ αποκτά σημασία ο παραλληλισμός με το Παρίσι. Η Κωνσταντινούπολη αποτελεί το κέντρο της αντιπαράθεσης, όπως και άλλα μεγάλα αστικά κέντρα. Έτσι ενώ η κυβέρνηση προωθεί φανατικά την ανάπτυξη των μεγαλουπόλεων, έρχεται σε σύγκρουση με τους πληθυσμούς που τις κατοικούν.
Όμως γίνεται η δυσαρέσκεια για τον Ερντογάν να συγκριθεί με αυτήν για τον Μουμπάρακ;
Λοιπόν, και στις δύο περιπτώσεις οι αγώνες δίνονται ενάντια στον αυταρχισμό και τα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα διαφθοράς. Πρόκειται για καθεστώτα τα οποία από την αρχή βασίστηκαν στην διαφθορά. Δεν ισχυρίζομαι πως διαφθορά δεν συναντάται σε μέρη όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, εκεί όμως είναι νόμιμη (αναφερόμενος στη νομίμως καθιερωμένη χρηματοδότηση των προεκλογικών εκστρατειών από εταιρείες, επιχειρηματικούς ομίλους κλπ).
Μετάφραση:Barikat
Πηγή: Jadaliyya
Μια συνέντευξη του David Harvey (Μέρος Α')
Γιατί οι αγώνες για τον αστικό χώρο είναι σημαντικοί στη διαδικασία της κοινωνικής αλλαγής; Ποια είναι η σημασία της ανάκτησης του δημόσιου χώρου στα κοινωνικά κινήματα; Πώς επαναπροσδιορίζουμε το εφικτό σε αυτή τη ζοφερή στιγμή των τεράστιων αστικών ανισορροπιών και κοινωνικών ανισοτήτων; Η συνέντευξη που παραχώρησε ο David Harvey στις 24 Οκτωβρίου 2013 στο jadaliyya, μας βοηθά να προσεγγίσουμε τα ερωτήματα αυτά. Ο David Hurvey (DH) είναι διακεκριμένος καθηγητής Ανθρωπολογίας και Γεωγραφίας στο City University of New York, διευθυντής του «Center for Place, culture and politics» και συγγραφέας πολλών πρωτοποριακών βιβλίων μεταξύ των οποίων τα «Social Justice and the City» (1973), «The Limits to Capital» (1982), «Spaces of Hope»(2000), «A Brief History of Neoliberalism» (2005), και «Rebel Cities: From the Right to the City to the Urban Revolution» (2012). Σε αυτή τη συνέντευξη ο Harvey περιγράφει πώς οι αγώνες για τον αστικό χώρο και για καλύτερη ποιότητα ζωής στις γειτονιές αποτελούν δείκτες για τη δυναμική της ταξικής πάλης. Τονίζει τη σημασία της συμμετοχής στους αγώνες για την κοινωνική αλλαγή και μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε την εργατική τάξη ούτως ώστε να συμπεριλαμβάνει «όλους όσους παράγουν και αναπαράγουν την αστική ζωή».
Γιατί η διεκδίκηση του αστικού (urban) χώρου είναι σημαντική για τους ανθρώπους και τα κινήματα που επιδιώκουν την κοινωνική και πολιτική αλλαγή;
Το αντιμετωπίζω λοιπόν σαν ένα ενιαίο πρόβλημα, μολονότι υπάρχει αυτό που αποκαλώ αντιφατική ενότητα μεταξύ αυτού που συμβαίνει στο σημείο παραγωγής και του χώρου διαβίωσης. Επί της ουσίας, αυτό που λέω είναι ότι μπορείς να πετυχαίνεις σημαντικές νίκες στο χώρο της παραγωγής και στο χώρο διαβίωσης να σου τα παίρνουν όλα πίσω. Οι εργάτες πλήττονται απ' την αύξηση των ενοικίων, και μπορούμε να το δούμε αυτό, στον τρόπο που το κεφάλαιο ως σύνολο βγάζει ακόμα υψηλότερα κέρδη μέσα από τα υψηλά ενοίκια, τις τηλεφωνικές χρεώσεις κλπ.
Θα ξεκινήσω με ένα απλό θεωρητικό υπόβαθρο, που προέρχεται από τη μελέτη του δευτέρου τόμου του Κεφαλαίου. Το απλό γενικό επιχείρημα του Μαρξ είναι ότι η υπεραξία, το κέρδος, παράγεται στη διαδικασία παραγωγής. Φυσικά ο πρώτος τόμος του Κεφαλαίου, που είναι και αυτός που διαβάζουν όλοι, αναφέρεται αποκλειστικά στην παραγωγή. Ξεκαθαρίζει όμως ότι το προϊόν που παράγεται δεν έχει αξία μέχρι αυτή να «πραγματωθεί» στην αγορά. Επομένως, όπως αναφέρει στα «Grundrisse», είναι η αντιφατική ενότητα μεταξύ παραγωγής και πραγμάτωσης της αξίας που στην πραγματικότητα ορίζει τι είναι το κεφάλαιο.
Ξεκαθαρίζει όμως ότι το προϊόν που παράγεται δεν έχει αξία μέχρι αυτή να «πραγματωθεί» στην αγορά. Επομένως, όπως αναφέρει στα «Grundrisse», είναι η αντιφατική ενότητα μεταξύ παραγωγής και πραγμάτωσης της αξίας που στην πραγματικότητα ορίζει τι είναι το κεφάλαιο.
Τώρα αν το σκεφτούμε αυτό, βλέπουμε ότι η παραγωγή δημιουργεί υπεραξία, αλλά επίσης βλέπουμε ότι η αξία δεν γίνεται αντιληπτή απαραίτητα στο σημείο που παράγεται αλλά κάπου αλλού. Για παράδειγμα, η αξία μπορεί να παράγεται σε ένα κινέζικο εργοστάσιο και στη συνέχεια να πραγματώνεται σε ένα εμπορικό κέντρο στο Οχάιο. Επομένως η αστικοποίηση είναι, σε πολλά επίπεδα, ένα πεδίο πραγμάτωσης της υπεραξίας. Υπάρχει μια πιο βαθιά σύνδεση στην κυκλοφορία του κεφαλαίου μεταξύ παραγωγής και πραγματοποίησης με αποτέλεσμα οι αγώνες στην αστική σφαίρα είναι τόσο σημαντικοί όσο και στην εργασιακή.
Οι εργάτες μπορούν να αγωνίζονται για υψηλότερους μισθούς και καλύτερες εργασιακές συνθήκες και ενδεχομένως το πετυχαίνουν στο χώρο εργασίας τους. Όταν όμως παίρνουν την αύξησή τους, επιστρέφουν σπίτι και ανακαλύπτουν ότι πρέπει να τη δώσουν πίσω και πάλι στην αστική τάξη για να πληρώσουν το αυξημένο νοίκι, την πιστωτική κάρτα, το λογαριασμό του τηλεφώνου και τόσα άλλα. Επομένως από την πλευρά του εργάτη υπάρχει μια ανησυχία όχι μόνο για το τι συμβαίνει στο σημείο της παραγωγής αλλά και για το κόστος της κατοικίας, των υπηρεσιών, των αγαθών, των εμπορευμάτων στα καταστήματα, κρυφά χρέη από υποθήκες, δάνεια κλπ.
Ερμηνεύω αυτές τις δύο μορφές εργατικού αγώνα, που σε πολλές θεωρίες αναλύονται χωριστά, ως μια αντιφατική ενότητα. Οι αγώνες που δίνονται στις πόλεις για μια ανθρώπινη καθημερινότητα είναι εξίσου σημαντικοί με αυτούς στους εργασιακούς χώρους. Αυτή η ενότητα ήταν ανέκαθεν πολύ σημαντική για μένα, παρ' όλο που ορισμένοι προτιμούν να την αγνοούν. Επηρεάζει όμως τη μορφή των πόλεων, το κόστος ζωής, τον τρόπο με τον οποίο τα ενοίκια κατανέμουν τα εισοδήματα στο χώρο και τη δημιουργία γκέτο. Ιστορικά μιλούσαμε για γκετοποίηση των φτωχών, αλλά σήμερα βλέπουμε τους πλούσιους να δημιουργούν γκέτο για να απομονωθούν από τον υπόλοιπο κόσμο.
Το αντιμετωπίζω λοιπόν σαν ένα ενιαίο πρόβλημα, μολονότι υπάρχει αυτό που αποκαλώ αντιφατική ενότητα μεταξύ αυτού που συμβαίνει στο σημείο παραγωγής και του χώρου διαβίωσης. Επί της ουσίας, αυτό που λέω είναι ότι μπορείς να πετυχαίνεις σημαντικές νίκες στο χώρο της παραγωγής και στο χώρο διαβίωσης να σου τα παίρνουν όλα πίσω. Οι εργάτες πλήττονται απ' την αύξηση των ενοικίων, και μπορούμε να το δούμε αυτό, στον τρόπο που το κεφάλαιο ως σύνολο βγάζει ακόμα υψηλότερα κέρδη μέσα από τα υψηλά ενοίκια, τις τηλεφωνικές χρεώσεις κλπ.
Αυτό το κομμάτι είναι πολύ κρίσιμο
για μένα όταν διδάσκω. Μπορώ να διδάξω στους φοιτητές μου θεωρητικά για τους εργασιακούς χώρους, όμως οι περισσότεροι δεν έχουν ιδέα για αυτούς. Αλλά αν τους μιλήσω για το νοίκι που πληρώνουν, καταλαβαίνουν ακριβώς αυτό που θέλω να πω. Τους λέω ότι αγωνίζονται για τα ίδια πράγματα και με τον τρόπο αυτό παίζουν το παιχνίδι της ταξικής πάλης.
Για μένα, οι αγώνες για τον αστικό χώρο και την ποιότητα της καθημερινότητας στις γειτονιές είναι εξαιρετικά κρίσιμοι στην κατανόηση της ταξικής πάλης. Το απίστευτο με το κεφάλαιο είναι η ελαστικότητά του: αν χάσει εδώ, κερδίζει αλλού. Σε μια περίοδο κοινωνικής δημοκρατίας που είχε χάσει κάποια δύναμη στους εργασιακούς χώρους, προσπάθησε να επανακτήσει όσα είχαν κερδίσει οι εργαζόμενοι μέσω αυτών των άλλων μηχανισμών. Πιστεύω ότι είναι ατυχές σε πολλές θεωρίες, συμπεριλαμβανομένης και της μαρξιστικής παράδοσης, αυτό που συμβαίνει στον χώρο διαβίωσης να θεωρείται δευτερεύον. Το κεφάλαιο κερδίζει από αυτή την αντίληψη που δε θεωρεί τον αστικό χώρο κομμάτι της δυναμικής της ταξικής πάλης. Προσωπικά, αυτή η αντιφατική ενότητα μεταξύ παραγωγής και πραγμάτωσης είναι απαραίτητη για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη σχέση μεταξύ της παραγωγής της αξίας, της υπεραξίας και της πραγμάτωσής της.
Φυσικά ένα από τα προβλήματα της Μαρξιστικής θεωρίας είναι ότι κανείς δε διαβάζει τον δεύτερο τόμο του Κεφαλαίου για την διαδικασία πραγμάτωσης και όλοι αναφέρονται αποκλειστικά στην παραγωγική διαδικασία. Ο δεύτερος τόμος το κεφαλαίου διαβάζεται δύσκολα, αλλά αποτελεί σημαντική έλλειψη στις ριζοσπαστικές αναλύσεις η απουσία αναφοράς σε αυτή την ενότητα μεταξύ παραγωγής και πραγμάτωσης.
Ενώ στην Κωνσταντινούπολη οι αστικές (urban) ρίζες της εξέγερσης στο πάρκο Γκεζί τονίστηκαν περισσότερο, αυτές των αραβικών εξεγέρσεων είναι λιγότερο εμφανείς – παρά το ότι στην Αίγυπτο, για παράδειγμα, η κρίση στέγης και η αδυναμία νέων ενηλίκων να εξασφαλίσουν μια στέγη ώστε να δημιουργήσουν οικογένειες έπαιρναν ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Πώς θα χαρακτήριζες τη διαφορά στον εντοπισμό της αστικής κρίσης στις 2 αυτές εξεγέρσεις;
Δεν είμαι ειδικός όσον αφορά την Κωνσταντινούπολη ή το Κάιρο, συνεπώς οφείλω να ομολογήσω ότι νιώθω πολύ αμήχανα που θεωρούμαι ο νο1 ειδικός σε θέματα για τα οποία δε γνωρίζω τίποτα. Ήμουν στην Κωνσταντινούπολη πριν την εξέγερση και ήξερα αρκετά για την πόλη ώστε να είναι σε θέση να παρατηρήσω ότι υφίσταντο μια εντυπωσιακή διαδικασία αστικής ανάπλασης. Υπήρχαν γερανοί οικοδομών παντού! Η τουρκική οικονομία είναι η δεύτερη πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη οικονομία στον πλανήτη και η κατασκευή και η αστικοποίηση ασφαλώς παίζουν ρόλο στο πώς αναπτύσσεται. Όμως πρόκειται για μια φούσκα, και καθώς η φούσκα μεγαλώνει, άνθρωποι εκτοπίζονται. Με αντιπάθησαν πολύ στην Κωνσταντινούπολη γιατί σε μια συνέντευξη στο ραδιόφωνο, τους είπα ότι μου θυμίζει την Μαδρίτη το 2005 πριν την κατάρρευση. Γίνονται πολλοί αγώνες ενάντια στις εκτοπίσεις. Είχα την τύχη να έχω συναδέλφους που μου έδειξαν τα διάφορα κομμάτια της πόλης όπου συνέβαιναν ο εξευγενισμός (gentrification) και οι εξώσεις.
αστικής ανάπλασης. Υπήρχαν γερανοί οικοδομών παντού! Η τουρκική οικονομία είναι η δεύτερη πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη οικονομία στον πλανήτη και η κατασκευή και η αστικοποίηση ασφαλώς παίζουν ρόλο στο πώς αναπτύσσεται. Όμως πρόκειται για μια φούσκα, και καθώς η φούσκα μεγαλώνει, άνθρωποι εκτοπίζονται. Με αντιπάθησαν πολύ στην Κωνσταντινούπολη γιατί σε μια συνέντευξη στο ραδιόφωνο, τους είπα ότι μου θυμίζει την Μαδρίτη το 2005 πριν την κατάρρευση. Γίνονται πολλοί αγώνες ενάντια στις εκτοπίσεις. Είχα την τύχη να έχω συναδέλφους που μου έδειξαν τα διάφορα κομμάτια της πόλης όπου συνέβαιναν ο εξευγενισμός (gentrification) και οι εξώσεις.
Υπήρχε μεγάλη αναταραχή σχετικά με τα φαραωνικά σχέδια που ετοίμαζε η κυβέρνηση για την πόλη. Όταν ανακοίνωσαν το σχέδιο για την πλατεία, δεν ξαφνιάστηκα καθόλου που υπήρξαν αντιδράσεις. Όμως, απ’ όσο γνωρίζω, οι αντιδράσεις στην Αίγυπτο και τη βόρεια Αφρική γενικά, επικεντρώθηκαν αλλού. Το υπόβαθρο των εξεγέρσεων στη βόρεια Αφρική ήταν οι επαναλαμβανόμενες ταραχές που λάμβαναν χώρα τα τελευταία 15-20 χρόνια για το ζήτημα της τροφής. Το υψηλό κόστος των τροφίμων αποτελούσε βασικό ζήτημα, όμως οι τοπικοί πληθυσμοί έγιναν μάρτυρες μιας γιγαντιαίας αύξησης των ανισοτήτων γύρω τους, καθώς υπάρχει τεράστια διαφθορά.
Όταν οι αραβικές εξεγέρσεις έφτασαν στο Κάιρο, η πρώτη μου σκέψη ήταν πόσο έμοιαζε με το Παρίσι κατά τη γαλλική επανάσταση το 1848. Το Παρίσι του 1848 και το σημερινό Κάιρο παρουσιάζουν ενδιαφέρουσες ομοιότητες. Στο Παρίσι του 1848, ο λαός αποφασίζει να ξεφορτωθεί το βασιλιά Λουδοβίκο Φίλιππο Α’ και τον ξεφορτώνεται πράγματι το Φεβρουάριο του 1848, αλλά αυτό ήταν το εύκολο κομμάτι. Αντίστοιχα στις 25 Ιανουαρίου του 2011 η εξέγερση στην Αίγυπτο ολοκληρώνεται με την ανατροπή του Μουμπάρακ. Στο Παρίσι, λίγους μήνες μετά, τον Ιούνιο του 1848, η εργατική επανάσταση συνετρίβη από έναν στρατιωτικό μηχανισμό που επέβαλε την τάξη. Στην περίπτωση του Παρισιού, η «τεχνογνωσία» όσον αφορά τη διαχείριση του πλήθους προήλθε από την Αλγερία, που ήταν γαλλική αποικία. Ο στρατιωτικός μηχανισμός αντιμετώπισε τους ανθρώπους στις λεωφόρους σαν αποικιακούς υπηκόους και άνοιξε πυρ εναντίον τους. Αυτό ήταν το τέλος εκείνης της εξέγερσης. Όσα συνέβησαν στην Αίγυπτο τον Ιούλιο, είχαν μια παράξενη ομοιότητα με τις μέρες του Ιουνίου στο Παρίσι, με την καταστολή απ’ τον στρατό. Στο Κάιρο ωστόσο, δεν επρόκειτο για σοσιαλιστική αλλά αστικοδημοκρατική επανάσταση με στόχο την εξάλειψη της διαφθοράς και των ανισοτήτων και την προσπάθεια δημιουργίας μιας πιο δημοκρατικής κοινωνίας.
Στο Κάιρο υπήρξε επίσης μια σαφής συμμαχία, που παρουσιάζει ομοιότητες με την Κωνσταντινούπολη. Στο Κάιρο, ενώθηκε το κίνημα των εργατών, που έκανε κινητοποιήσεις το προηγούμενο διάστημα, με το νεολαιίστικο κίνημα και τον πληθυσμό της πόλης που ήταν δυσαρεστημένος λόγω των ανισοτήτων, των υψηλών τιμών των τροφίμων και της διαφθοράς. Έτσι
η συμμαχία που προέκυψε δεν ήταν ομοιογενής, ακριβώς όπως και στην Κωνσταντινούπολη. Για παράδειγμα, στην Κωνσταντινούπολη, οι οπαδοί της Μπεσίκτας (ποδοσφαιρική ομάδα της εργατικής τάξης) συμμετείχε στις διαδηλώσεις φωνάζοντας σεξιστικά συνθήματα. Όταν όμως οι φεμινιστές/ριες αντέδρασαν, αυτοί συμφώνησαν να τα αλλάξουν. Έτσι και στις 2 περιπτώσεις έχουμε μια ετερογενή συμμαχία γύρω από τη δυσαρέσκεια απέναντι σε ένα καθεστώς που λειτουργεί αυταρχικά και χωρίς διαβούλευση/διάλογο/συναίνεση. Δε θα έλεγα ότι πρόκειται για σοσιαλιστικές επαναστάσεις αλλά για αστικές εξεγέρσεις λόγω της αυξημένης δυσαρέσκειας.
Η Κωνσταντινούπολη δεν αρέσει στην τουρκική κυβέρνηση – και εδώ αποκτά σημασία ο παραλληλισμός με το Παρίσι. Η Κωνσταντινούπολη αποτελεί το κέντρο της αντιπαράθεσης, όπως και άλλα μεγάλα αστικά κέντρα. Έτσι ενώ η κυβέρνηση προωθεί φανατικά την ανάπτυξη των μεγαλουπόλεων, έρχεται σε σύγκρουση με τους πληθυσμούς που τις κατοικούν.
Όμως γίνεται η δυσαρέσκεια για τον Ερντογάν να συγκριθεί με αυτήν για τον Μουμπάρακ;
Λοιπόν, και στις δύο περιπτώσεις οι αγώνες δίνονται ενάντια στον αυταρχισμό και τα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα διαφθοράς. Πρόκειται για καθεστώτα τα οποία από την αρχή βασίστηκαν στην διαφθορά. Δεν ισχυρίζομαι πως διαφθορά δεν συναντάται σε μέρη όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, εκεί όμως είναι νόμιμη (αναφερόμενος στη νομίμως καθιερωμένη χρηματοδότηση των προεκλογικών εκστρατειών από εταιρείες, επιχειρηματικούς ομίλους κλπ).
Μετάφραση:Barikat
Πηγή: Jadaliyya
Η σημασία των αγώνων για τον αστικό χώρο
Μια συνέντευξη του David Harvey (Μέρος B')
Οι παραλληλισμοί (ή η απουσία αυτών) μεταξύ του κινήματος του Occupy Wall Street (OWS) και της Αραβικής Άνοιξης είναι ακόμα υπό συζήτηση. Ενώ κάποιοι υποστηριχτές του OWS θεωρούν πως το κίνημα αυτό ήταν εμπνευσμένο από τις αραβικές εξεγέρσεις άλλοι υποστηρίζουν πως τα δύο αυτά κινήματα δεν μπορούν να συγκριθούν καθώς προέκυψαν σε διαφορετικές συνθήκες. Εσείς πώς βλέπετε τη διαφορά μεταξύ του OWS και της αραβικής άνοιξης υπό το πρίσμα των κοινωνικών ανισοτήτων που εντοπίζονται σε κάθε περίπτωση;
Η Αραβική Άνοιξη πιστεύω πως ήταν ευρύ λαϊκό κίνημα που εξέφρασε όλα τα είδη δυσαρέσκειας ενάντια στο κυρίαρχο και σκληρό καθεστώς. Με το κίνημα του OWS δεν έχω βαθιά εξοικείωση και γνώση καθώς το εν λόγω έτος ήμουν σε εκπαιδευτική άδεια (sabbatical). Έφυγα και 10 μέρες αργότερα κατέλαβαν τη Wall Street.
Aν εξετάσετε τη σύνθεση όσων συμμετείχαν στο κίνημα του OWS θα παρατηρήσετε ότι εμφανίζουν μεγάλη ομοιομορφία σε αντίθεση με εκείνους στην πλατεία Tahrir και στο πάρκο Gezi.Οι πρώτοι ήταν μια μικρή ομάδα ιδεολογικά προσκείμενη προς την αναρχία και την αυτονομία με ριζοσπαστική ατζέντα που ήθελε να την θέσει στο τραπέζι. Μια πολύ μικρή ομάδα που ανέλαβε να εκπροσωπήσει το ‘99%’.
Το OWS είναι θεωρητικά ενδιαφέρον καθώς παρουσιάζει την εξής αντίφαση: κανένας δεν θα συμφωνούσε με την ιδέα ότι ήταν ένα πρωτοποριακό κίνημα, κάτι που όμως ίσχυε στην πραγματικότητα. Είχαν να αντιμετωπίσουν πολλά προβλήματα στο εσωτερικό τους σχετικά με το πώς θα μπορούσαν να μετατρέψουν το κίνημα αυτό σε κάτι διαφορετικό. Έτσι συστάθηκαν ορισμένοι κανόνες. Όλα έπρεπε να λειτουργούν με οριζόντιες δομές. Θεωρώ πως εμπνεύστηκαν από την αραβική άνοιξη με την έννοια ότι αν έβγαιναν στο δρόμο η νίκη μπορούσε να είναι εφικτή . Η κεντρικότητα ήταν σημαντική για καθένα από αυτά τα κινήματα. Ο Henri Lefebvre υποστηρίζει πως η κεντρικότητα είναι ζωτικής σημασίας για τον πολιτικό ακτιβισμό. Και στις δύο περιπτώσεις, και στην Αραβική Άνοιξη και στο OWS υπάρχει κατάληψη ενός κεντρικού και συμβολικού χώρου. Αλλά θεωρώ πως αν συγκρίναμε τη σύνθεση του κόσμου στο OWS και στην πλατεία Tahrir δε θα βρίσκαμε καμία αντιστοιχία.
Ωστόσο και στις δύο περιπτώσεις αναδεικνύεται το ζήτημα της κοινωνικής ανισότητας. Παρά το γεγονός ότι το OWS ήταν μια μικρή ριζοσπαστική ομάδα, θεωρώ ότι επαναπροσδιόρισαν τους όρους της πολιτικής συζήτησης στις Ηνωμένες Πολιτείες αναδεικνύοντας το ζήτημα της κοινωνικής ανισότητας ως πρωτεύων. Πριν το Occupy, αντιμετωπιζόταν ως ζήτημα δευτερεύουσας σημασίας και πιστεύω πως σε ένα βαθμό η επανεκλογή του Ομπάμα οφείλεται στην τοποθέτηση αυτού του προβλήματος στο τραπέζι. Στην Νέα Υόρκη υπάρχει το ενδεχόμενο να εκλεγεί για δήμαρχος ο Bill de Blasio ο οποίος δεν ανήκει στην τάξη των δισεκατομμυριούχων και αναφερόμενος στην ύπαρξη δυο διαφορετικών πόλεων, μία για τους πιο πλούσιους και μία για τους πιο φτωχούς εντάσσει στο πολιτικό του σχέδιο την αντιμετώπιση της κοινωνικής ανισότητας. (Στις 5 Νοέμβρη μετά τη διεξαγωγή της συνέντευξης, ο Βill de Blasio εξελέγει.) Οπότε ναι , αναδεικνύοντας το ζήτημα της κοινωνικής ανισότητας ως πρωτεύων το OWS είχε μεγάλο αντίκτυπο.
Η επόμενη ερώτηση μου αναφέρεται στο αν πιστεύεται ότι το OWS δεν απέδωσε τα μέγιστα σαν κίνημα και αν ο αντίκτυπος του έχει σβήσει , αλλά φαίνεται πως θα υποστηρίζατε το αντίθετο δηλαδή ότι τοOWS έφερε στο προσκήνιο ορισμένες σημαντικές προβληματικές που δεν είχαν συζητηθεί πριν.
Ναι, θεωρώ ότι είχε σημαντική επιρροή, αλλά όχι με τους δικούς του όρους. Οι διεκδικήσεις αυτού του κινήματος ήταν η ριζοσπαστικοποίηση της πόλης και η ίδρυση αυτόνομων –αναρχικών κοινοτήτων παντού. Ενδιαφέρον όμως είναι το γεγονός πως το κίνημα του Occupy δεν έχει τελειώσει. Είναι αρκετά ζωντανό στους δήμους και συντέλεσε στο να δημιουργηθεί μια ομάδα ανθρώπων που αντέδρασαν γρήγορα και αποτελεσματικά στον τυφώνα Sandy. Μετά από αυτό είχε μεγαλύτερη αποδοχή καθώς αντέδρασαν πιο γρήγορα και από τον Ερυθρό Σταυρό και το FEMA (Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαχείρισης Καταστάσεων Έκτακτης Ανάγκης.)
Δεν θεωρώ ότι είναι δίκαιο να πούμε πως όλα έχουν τελειώσει. Η πολιτική αιχμή χάθηκε όταν αποκόπηκαν από το συμβολικό κεντρικό χώρο. Και αυτό γιατί όταν διασκορπίζεσαι μέσα στη γειτονιά κανένας δεν παρατηρεί τι κάνεις .Παρ’ όλα αυτά γίνεται ακόμα δουλειά μέσα στις γειτονίες της Νέας Υόρκης.
Αυτό σχετίζεται με το πώς εμείς οραματιζόμαστε τα κοινωνικά κινήματα; Υπάρχει η αντίληψη πως όταν οι άνθρωποι δεν βρίσκονται πλέον στους δρόμους το κίνημα έχει τελειώσει, αλλά εσείς λέτε πως παρά τον ‘διασκορπισμό’ του OWS το έργο του επαναπροσδιόρισε την πολιτική σκηνή σε πόλεις όπως η Νέα Υόρκη.
Πολλά πράγματα στην πολιτική είναι συμβολικά. Απέτυχαν σε οργανωτικό επίπεδο, αλλά κατάφεραν κάτι και σε συμβολικό και αυτό το επίτευγμα είναι στην πραγματικότητα πολύ σημαντικό. Ο νέος δήμαρχος έχει υποσχεθεί πως το πρώτο πράγμα που θα κάνει είναι να βάλει πρόσθετο φόρο στους πλούσιους προκειμένου να εξασφαλισθεί η προσχολική φροντίδα για ολόκληρη την πόλη. Αν το OWS δεν είχε θέσει την κοινωνική ανισότητα σταθερά στην καθημερινή ατζέντα δεν πιστεύω πως ένας υποψήφιος δήμαρχος θα τολμούσε να πει κάτι τέτοιο.
Το κίνημα Occupy Wall Streetόπως και οι εξεγέρσεις στη Μέση Ανατολή έχουν χρησιμοποιήσει την κατάληψη δημόσιων χώρων (πάρκα, πλατείες) ως στοιχείο κλειδί στη στρατηγική τους. Με ποιο τρόπο πιστεύετε πως οι τακτικές αυτές διαμόρφωσαν αυτό το είδος των κινημάτων, τι είδους πολιτικές και δυνατότητες πιστεύετε ότι ανοίγουν τέτοιου είδους τακτικές και ποιά είναι τα όριά τους;
Η κεντρικότητα των χώρων που κατέλαβαν αυτά τα κινήματα είναι πολύ σημαντική. Τραβάς την προσοχή αν καταλάβεις ένα κεντρικό χώρο. Στο βαθμό που πολλά κομμάτια της πολιτικής είναι συμβολικά, τέτοιες συμβολικές κινήσεις είναι σημαντικές για να πετύχεις πραγματικά κάτι.
Ένα από τα ζητήματα που ανέκυψαν γύρω από το κίνημα OWS είναι ο βαθμός στον οποίο οι δημόσιοι χώροι αποτελούν πολιτικά κοινά αγαθά. Για μας, ήταν κοινός τόπος ότι υπάρχει άπλετος δημόσιος χώρος γύρω μας αλλά δεν είναι διαθέσιμος στους κατοίκους να τον οικειοποιηθούν. Ρυθμίζεται και οριοθετείται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην ενδείκνυται για κοινή χρήση. Δημιουργείται λοιπόν ένα νέο ερώτημα γύρω από την πόλη και τα κοινά αγαθά: υπάρχουν "κοινοί" χώροι όπου μπορούμε πραγματικά να συγκεντρωνόμαστε;
Ένα άλλο ζήτημα άξιο αναφοράς είναι η ταχύτητα με την οποία ξέσπασε η καταστολή από πλευράς αστυνομίας. Έχουμε ένα ανάλογο κίνημα από το δεξιό κόμμα, Tea Party. Την προηγούμενη εβδομάδα το Tea Party γκρέμισε τα κιγκλιδώματα γύρω από το μνημείο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ουάσινγκτον, πήρε τα σίδερα και τα παράτησε μπροστά στο Λευκό Οίκο. Η αστυνομία δεν έκανε απολύτως τίποτα. Αλλά αν πειράξεις έστω και ένα εκατοστό στο πάρκο Zuccotti (ο ιδιωτικός δημόσιος χώρος που ήταν το κέντρο του κινήματος του OWS στη Νέα Υόρκη) συλλαμβάνεσαι επί τόπου. Αυτός ο διαχωρισμός για το ποιος συλλαμβάνεται από την αστυνομία μόλις τώρα αρχίζει να γίνεται αντιληπτός. Νομίζω ότι οι αγώνες σε αυτούς τους συμβολικούς χώρους αποτελούν πολύ σημαντικό κομμάτι της στρατηγικής της αριστεράς.
Για τους Μαρξιστές γεωγράφους, οι αλλαγές στη διαμόρφωση των αστικών συνθηκών (καπιταλιστικές, νεοφιλελεύθερες κλπ) είναι αναγκαίες για την κοινωνική δικαιοσύνη. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί άλλοι θεωρητικοί και ακτιβιστές παραμένουν επικεντρωμένοι στους αγώνες στους εργασιακούς χώρους. Μήπως το κίνημα OWS και οι αραβικές εξεγέρσεις μετατόπισαν το επίκεντρο από την ταξική πάλη στις αστικές συνθήκες;
Πρέπει να τα συνδυάσεις. Ο σκοπός δεν επιτυγχάνεται αν αλλάξεις τις συνθήκες στους εργασιακούς χώρους αλλά όχι στην πόλη. Αν ζεις υπό άθλιες συνθήκες στέγασης, χωρίς να μπορείς να ανταπεξέλθεις στα βασικά έξοδα διαβίωσης/διαμονής, αν είσαι άστεγος ακόμα κι αν έχεις δουλειά, τότε το να δίνεις, ακόμα και το να κερδίζεις, μάχες στο χώρο δουλειάς σου, δεν οδηγεί πουθενά εάν η πόλη σου παρακμάζει. Αυτά τα θέματα εμφανίζονται τώρα, όπως στην περίπτωση της χρεωκοπίας του Ντιτρόιτ. Αυτή είναι μια βασική πτυχή του χαρακτήρα που θα έπρεπε να έχουν οι αγώνες μας και μου φαίνεται πολύ παράξενο που λίγοι αντιλαμβάνονται αυτούς τους αγώνες ως μια ενότητα.
Ιδεολογικά, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα στη Βρετανία, που είναι ένα από τα ισχυρότερα αριστερά κόμματα στην Ευρώπη, είναι ένα «εργατοκεντρικό» και «εργοστασιοκεντρικό» κόμμα, εν τούτοις μια από τις πιο πετυχημένες του δράσεις ήταν αυτή ενάντια στο χαράτσι, ένα «αστικό» (urban) θέμα. Τότε ήταν που έπεσε και η Θάτσερ. Το γεγονός ότι το Κόμμα έκανε αποτελεσματική πολιτική πάνω σε ένα ζήτημα που αφορούσε τον αστικό ιστό, τη μεταρρύθμιση της χρηματοδότησης της τοπικής αυτοδιοίκησης, έκανε τη διαφορά.
Βρήκα μια υπέροχη παλιά (από το 1918) δήλωση του Γκράμσι, ο οποίος φυσικά υπερασπιζόταν μαχητικά τη δομή των εργατικών συμβουλίων, όπου επισημαίνει ότι κάθε συμβούλιο εργατών ενδιαφέρεται αποκλειστικά για ο,τι συμβαίνει στο συγκεκριμένο χώρο δουλειάς. Τονίζει ότι είναι πολύ σημαντικό τα εργατικά συμβούλια να πλαισιώνονται από οργανώσεις γειτονιών γιατί αυτές, στο βαθμό που συμπεριλαμβάνουν οδοκαθαριστές, εργαζόμενους στις μεταφορές, τραπεζικούς υπάλληλους και τόσους άλλους, έχουν καλύτερη επίγνωση των συνθηκών της εργατικής τάξης στο σύνολό της, απ’ ότι τα εργατικά συμβούλια που γνωρίζουν μόνο για τις δικές τους γραμμές βιομηχανικής παραγωγής. Ο Γκράμσι είπε: «Ας βάλουμε μαζί αυτές τις δύο μορφές οργάνωσης». Εγώ αυτή την πολιτική αντίληψη υιοθετώ, αλλά δίνω έμφαση στο «αστικό» κομμάτι, καθώς οι περισσότεροι αριστεροί συνάδελφοί μου της μαρξιστικής και σοσιαλιστικής σκέψης, προτιμούν να τονίζουν μόνο το συνδικαλιστικό κίνημα και όχι να αντιλαμβάνονται τις συνθήκες στης εργατικής τάξης στον αστικό χώρο ως σύνολο.
Ο Henri Lefebvre, εσείς και άλλοι μαρξιστές γεωγράφοι έχετε υποστηρίξει πως οι πόλεις και το δομημένο περιβάλλον γενικά είναι περιοχές συσσώρευσης του κεφαλαίου, κυρίως μέσω της έξωσης, με την ραγδαία αύξηση στις τιμές των κατοικιών και της γης που ωθούν ολοένα και περισσότερο την εργατική τάξη και τα φτωχά στρώματα σε πόλεις απομακρυσμένες, έξω στις περιφέρειες ή σε γκέτο και παραγκούπολεις. Ποιες ιδέες έχετε συλλάβει που θα μας βοηθούσαν να προχωρήσουμε σε κοινωνικούς αγώνες στο δομημένο περιβάλλον;
Ναι, αλλά εκτός από το γεγονός ότι η πόλη είναι ένα πεδίο συσσώρευσης κεφαλαίου, είναι επιπλέον και πεδίο πραγματοποίησής του, και τους δυο αυτούς αγώνες θα πρέπει να τους δώσεις μαζί. Βέβαια, όπως λέτε, ο Lefebvre, εγώ και άλλοι έχουμε πει πως υπάρχει αυτή η δευτερεύουσα κυκλοφορία κεφαλαίου όπου το χρήμα καταλήγει στην οικοδόμηση της πόλης, η οποία είναι τόσο σημαντική όσο και το να φτιάχνεις εξαρτήματα σε ένα εργοστάσιο. Εμείς δεν δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στο ποιος φτιάχνει την πόλη και στο πως φτιάχνεται. Στις μέρες μας το εργατικό δυναμικό είναι προσωρινό – χωρίς κάποια μόνιμη θέση και για αυτό είναι δύσκολο να οργανωθεί. Λόγω του βαθμού στον οποίο η εργασία στο εργοστάσιο έχει αποδεκατιστεί, πολλοί αναρωτιούνται ‘Που είναι η εργατική τάξη; ’Η απάντηση σε αυτό είναι ότι πρέπει η εργατική τάξη να γίνεται αντιληπτή ως το σύνολο των ανθρώπων που παράγουν και αναπαράγουν την αστική ζωή.
Κάποια άλλη παρατήρηση ή ερώτηση σε όλους τους ακτιβιστές εκεί έξω;
Όχι, έχω έναν κανόνα, ο οποίος είναι να μην δίνω ποτέ συμβουλές στους ακτιβιστές για τον χώρο που δραστηριοποιούνται γιατί ξέρουν πολύ καλύτερα τι κάνουν από ότι εγώ!
Μετάφραση: Barikat
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου